عرفه یعنی: روز شناخت و معرفت پروردگار و اعتراف به بزرگی او. در دعای عرفه به شناخت پروردگار و همچنین آشنایی با صفات بزرگ او اعتراف می کنیم ولی می دانیم اولین مرحله شناخت پروردگار این اساست که انسان ابتدا خود را بشناسد 

دعای عرفه،در واقع، یک معرفی از انسان، در پرده های مختلف و زاویه های گوناگون است، این دعا خودمان را به خودمان میشناساند.دعای عرفه در واقع خودت را به خودت معرفی می كند، این شناخت فواید بسیاری دارد چراکه وقتی خودت را خوب بشناسید، هیچگاه به چیزی که فایده ندارد دل نمی‌بندید، یا هیچ چیزی نمی‌تواند باورهای درستی را که به آنها یقین دارید از شما گرفته و سلب کند؛ به نوعی می توان گفت دعای عرفه کارش شکستن توهم هاست و البته جلوی اینکه به هر چیزی انگ توهم بزنیم را نیز می گیرد، علتش هم روشن است وقتی انسان خودش رو خوب بشناسد و این شناخت را نقطه ی معرفی برای چیزهایی که قبولش دارد قرار دهد، همه چیز برایش واضح و بدیهی می شود.

متاسفانه معمولا باورهای ما از جای درستی نیامده، و این مشكل ماست، گیر کار هم به عدم شناخت از خودمان بر می‌گردد که به اعتقاد من بیشترین رویكردی كه به شكل ویژه باید داشته باشیم،استفاده از دعای عرفه و روز عرفه برای شناخت خودمان است.

تصویر امام حسین در دعای عرفه دیدنی تر است و اگر ایشان و کربلا را در دعای عرفه نبینیم، در روضه‌ها هم نمی توانیم استفاده درست کنیم. البته امام حسین(ع) در دعای عرفه یك شخصیت مصور نیست، فرق دعای عرفه همین است.در دعای عرفه، امام حسین(ع)از انسان ها دور نیست، حضرت در ابتدای این دعا شروع می‌كنند با خدای خود حرف زدن. ایشان راجع به زندگی خودشان می گویند و از لابلای رازو نیازشان عشق به خداوند و توحید را تحلیل می کنند. در واقع امام حسین توحید را از شرایط زندگی تعریف می کنند. و این اصلا دور و غریب و چیز عجیب و خیالی نیست چون همواره انسان دنبال خدا است و امام حسین (ع)هم در دعای عرفه به دنبال خدا است.

امام حسین(ع) در این دعا یك مدل سند و یك نوع جهان بینی ارائه می دهند، چراکه حرف هایی كه امروز بعضاً پشت سر مدافعان حرم میشنویم ،پشت سر امام حسین(ع) نیز می گفتند به ایشان می‌گفتند برای دین قیام نکرده ای و از طرف دیگر جاهلان و مخالفان وی دعوای ایشان را با بنی امیه بر سر دنیا می دانستند. از همین رو دعای عرفه توانست سندی بر باطل بودن این حرف ها باشد.در دعای عرفه ایشان در واقع حس و جهان بینی خود را مرور كرده اما گویی هزاران ساعت روی آن فكر شده و از دقت و طبقه بندی قابل توجهی برخوردار است و در این دعا حضرت خواسته اند بگویند که پروردگار را چگونه می توان دید.

امام حسین(ع) در دعای عرفه خدا را با محبت و خالصانه هم دیدند و بی ادعا بودند و منّتی هم سر خدا نگذاشتند در حالی كه خود را برای انجام اقدام بزرگی چون واقعه عاشورا آماده می کردند اما خودشان را بدهكار مطلقِ خدا می دانستند.امام حسین(ع) در دعای عرفه نه تنها ما را، بلکه خدا را و خودشان را، شناختنی كردند. کسی که خدای امام حسین(ع) را در این دعا ببیند، دلش می خواهد از هر تصوری که در مورد خدا داشته برائت کند و خدایی را که حسین بن علی معرفی کرده است را بپرستد که همان خدا یکتای جهان است

معنای عرفه روز آشتی با خدا است و حاجی در عرفات به سرزمینی در مکه وقوف پیدا می‌کند و می‌ماند در آنجا و بعدازظهر روز نهم ذی‌الحجه دعا می‌کند و دعاهایی که در آنجا به جا می‌آورد در اصل تقرب پروردگار عالم است.

 پیغمبر اکرم (ص) زمانی که ماه رمضان را توصیف می‌کردند فرمودند که کسی که در ماه رمضان بخشیده نشد ملعون است و باید روز عرفه در سرزمین عرفات حضور پیدا کند و توبه کند و این اهمیت روز عرفه است.

امام صادق (ع) فرموده‌اند در روز عرفه پروردگار عالم قبل از اینکه به زائرین بیت‌الحرام در سرزمین عرفه توجه کند به زائرین قبر سیدالشهداء توجه می‌کند و خواسته ها و حاجات آنان را می‌شنود. لذا در این روز در روایتی آمده است که اباعبدالله‌الحسین (ع) با اهل و عیال از چادرهای خودشان در عرفات خارج شدند و آمدند و رو به قبله ایستادند، مشغول به دعا شدند و دعای طولانی‌ای را خواندند که این دعا مشهور شد به دعای روز عرفه . شاید عالی‌ترین مضامینی که در مجموعه تاریخ اسلام دنبالش بگردیم در درون دعای عرفه است

 در عصر روز عرفه در سرزمین عرفات پروردگار عالم توبه حضرت آدم را می‌پذیرد به همین خاطر است که این روز را روز آشتی با خدا نامیده‌اند و در چنین روزی توصیه شده به درگاه خدا گریه کنیم

مهمترین اعمال این روز: خواندن زیارت امام حسین علیه السلام معادل1000حج ثواب دارد خواندن دورکعت نماز رکعت اول بعد ازحمد توحید و در رکعت دوم کافرون.خواندن دعای عرفه

برگرفته از سایت خبرگزاری میزان